Z Białołęki na Mokotów – tramwaj nr 17

Wiecie, że „siedemnastka” do czerwca tego roku była najdłuższą linią tramwajową w Warszawie? Teraz jest druga, wyprzedziła ją linia 24. W dodatku łączy Białołękę z Mokotowem i to był kolejny powód, dla którego z okazji Dnia Tramwajarza postanowiłam zabrać Was na trasę tego tramwaju. To tutaj Białołęka mówi „Dzień Dobry Mokotów„. To co, wsiadacie? 

Przystanek pierwszy

Tarchomin Kościelny

Wsiadając (lub wysiadając) nie zobaczycie tu żadnego kościoła. Nazwa Tarchomin Kościelny jest stosunkowo nowa, powstała wraz z przystankiem, ale kościół w pobliżu jest. I to bardzo stary. Trzeba tylko przejść kawałek w kierunku Wisły, żeby dotrzeć do gotyckiego kościoła św. Jakuba, o którym pisałam tu.

Przystanek Drugi

Mehoffera

Ulica Mehoffera to jedna z najdłuższych ulic Białołęki. Ma 5600 metrów. Powstała już w XIX wieku i pierwotnie była ulicą Kościelną (od kościoła św. Jakuba oczywiście). Nazwę zmieniono, gdy Tarchomin został przyłączony do Warszawy, w której była już ulica Kościelna. Potem zmieniono nazwę i przez ponad 50 lat nazwa ulicy była pisana błędnie (Mehofera). Błąd naprawiono dopiero w 2012 roku.

Przystanek Trzeci

Tarchomin

Wieś, której nazwę spotykamy już w XII wiecznych dokumentach. Budowę osiedli mieszkaniowych rozpoczęto pod koniec lat siedemdziesiątych i na razie nie widać końca. Ciągle buduje się coś nowego.

Przystanek czwarty

Myśliborska

Podobno nazwa ulicy wywodzi się od zachodniopomorskiej miejscowości Myślibórz, a kiedyś była to ulica Tarchomińska.

Przystanek Piąty

Śreniawitów

Kim byli Śreniawici? To rody rycerskie herbu Szreniawa. Legenda mówi o rycerzu Przybysławie Śreniawicie, który odsprzedał swojego konia a ten powrócił  po trzech latach w towarzystwie tabunu swoich pobratymców, pokonując rzekę pełną niebezpiecznych zakoli (stąd w herbie rzeka z trzema zakolami).

Przystanek szósty

Stare Świdry

Jeszcze do połowy XIX wieku Stare Świdry były podwarszawską wsią. Teraz znajdują się tu pozostałości Fabryki Domów. Fabryka została zbudowana w latach 50. XX wieku i produkowano w niej gotowe elementy ścian i sufitów, co pozwalało na skrócenie czasu budowy mieszkań w powojennej Warszawie.

Przystanek siódmy

Świderska

Nazwa ulicy pochodzi od osiedli przez które przechodzi – Nowe Świdry i Stare Świdry.

Przystanek ósmy

Cmentarz Włoski

Na cmentarzu pochowano żołnierzy włoskich pojmanych przez wojska Cesarstwa Niemieckiego na froncie włoskim i zmarłych w obozach jenieckich na terenie Polski podczas I wojny światowej oraz obywateli Włoch poległych lub zamordowanych w hitlerowskich obozach jenieckich i koncentracyjnych podczas II wojny światowej. Realizacja projektu odbyła się na koszt rządu Włoch. Stamtąd dostarczono też kamienie nagrobne oraz elementy ogrodzenia. Projekt utrzymany jest w monumentalnym stylu czasów Mussoliniego. Niewysokie ogrodzenie kamienne zdobią gałęzie wawrzynu i panoplia – tarcze legionów rzymskich.

Przystanek dziewiąty

UKSW

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dawniej Akademia Teologii Katolickiej. Kampus UKSW znajduje się na terenie rezerwatu przyrody (Las Bielański).

Przystanek dziesiąty

Szpital Bielański

Szpital został zaprojektowany w stylu socrealistycznym przez architektów Juliana Sadłowskiego i Leopolda Koehlera i   był największą inwestycją szpitalną w okresie planu sześcioletniego w Warszawie.

Przystanek jedenasty

AWF

Akademia Wychowania Fizycznego utworzona w 1929 jako Centralny Instytut Wychowania Fizycznego w Warszawie i przekształcona w 1938 w wojskową szkołę akademicką. Po wojnie uczelnię bardzo szybko odbudowano. Zajęcia dla 108 studentów rozpoczęły się już 2 grudnia 1946. Teraz na pięciu wydziałach uczy się ponad sześć tysięcy studentów, a kampus uczelni wpisany jest do rejestru zabytków ze względu na wyjątkowy i niespotykany przykład polskiej architektury dwudziestolecia międzywojennego.

Przystanek dwunasty

Podleśna-IMiGW

Podleśna, bo położona przy Lasku Bielańskim. IMiGW, bo obok znajduje się Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, czyli instytucja, która prowadzi pomiary i obserwacje meteorologiczne. To dzięki niej wiemy, jaka będzie pogoda i jak wysokie jest stężenie smogu.

Przystanek trzynasty

Żeromskiego

Ulica powstała w XIX wieku, obecną nazwę otrzymała w 1928 roku. W latach trzydziestych zrodziło się w tych okolicach budownictwo spółdzielcze. Pod numerem 16/20 powstał 3-kondygnacyjny budynek Żydowskiego Związku Robotniczego Bund, a pod numerami 35–53 kompleks domów szeregowych spółdzielni Zdobycz Robotnicza.

Przystanek czternasty

Park Kaskada

Nazwa „Kaskada” pochodzi od wodospadu zasilanego naturalnym źródłem. Od XVII wieku park stanowił część rezydencji królewskiej na Marymoncie. Organizowano tam zabawy, festyny a nawet pokazy pirotechniczne.

Przystanek piętnasty

Metro Marymont

Jeszcze na początku XVII wieku okoliczne tereny zajmowały rozległe lasy dębowe, których pozostałością jest obecny Las Bielański. Inicjatorką powstania Marymontu była królowa Marysieńka Sobieska, dla której na wzgórzu w pobliżu skarpy wiślanej powstał pałacyk zwany z francuska Marie Mont, czyli wzgórze Marii, co później spolszczono na „Marymont”.

Przystanek szesnasty

ks. Popiełuszki

Dawna ulica Stołeczna. Patronem ulicy jest  ksiądz Jerzy Popiełuszko, związany z Solidarnością wikariusz w pobliskim kościele św. Stanisława Kostki, zamordowany przez funkcjonariuszy SB.

Przystanek siedemnasty

Rondo „Radosława”

Do 2001 rondo nosiło nazwę „Rondo Babka”.  Pochodzenie tej nazwy nie jest znane, ale sama nazwa wciąż pozostaje w użyciu i większość warszawiaków właśnie tej nazwy używa. A obok stoi oczywiście Babka Tower i Arkadia.

Przystanek osiemnasty

Stawki

Ulica Stawki powstała w miejscu drogi prowadzącej wzdłuż glinianek i stawów (stąd jej nazwa). Od XIX wieku wśród mieszkańców przeważała ludność żydowska. W listopadzie 1940 roku zachodnia część ulicy znalazła się w granicach warszawskiego getta.

Przystanek dziewiętnasty

Anielewicza

Ulica pojawia się już w średniowieczu jako droga Nowego Miasta prowadząca do pól uprawnych.  W listopadzie 1940 ulica na całej swej długości znalazła się w granicach getta. Dawna zabudowa ulicy uległa zniszczeniu w 1943 roku, podczas powstania w getcie warszawskim. Obecna zabudowa pochodzi z lat powojennych i są to jedne z pierwszych budynków powstałych po wojnie na Muranowie.

Przystanek dwudziesty

Nowolipki

Zabudowa ulicy została całkowicie zniszczona podczas powstania w getcie, przetrwał jedynie kościół św. Augustyna, który przeznaczono na magazyn i stajnie. W podziemiach jednej z kamienic przetrwało także Archiwum Ringelbluma (dokumenty i materiały na temat sytuacji Żydów w okupowanej Polsce).

Przystanek dwudziesty pierwszy

Kino Femina

Kino mieściło się w tej kamienicy od 1935 roku. Po kapitulacji Warszawy w 1939, w kamienicy ulokowała się niemiecka rewia. W listopadzie 1940 budynek znalazł się w obrębie warszawskiego getta.  W 1941 w miejscu kina Femina otwarto Teatr Femina.  Kamienica nie została zniszczona w 1944. W 1958 w miejscu dawnego teatru ponownie uruchomiono kino, zachowując jego historyczną nazwę. W grudniu 2016 roku otwarto tu sklep Biedronka. Nie ma już sali kinowej, zachowano jednak neon  na elewacji.

Przystanek dwudziesty drugi

Hala Mirowska

To  pierwszy kompleks hal targowych wzniesiony w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku. Dzięki niemu znacznie poprawiły się warunki higieniczne sprzedaży. W latach 60. XX wieku do fasady hali dodano duży modernistyczny betonowo-szklany pawilon handlowy.

Przystanek dwudziesty trzeci

Rondo ONZ

Nazwa została nadana w październiku 1986 dla  upamiętnienia Organizacji Narodów Zjednoczonych. Przy rondzie znajdują się też przedwojenne kamienice przy ulicy Twardej 28 oraz  przy Ciepłej 3.

Przystanek dwudziesty czwarty

Dw. Centralny

W 1975 roku został „Misterem Warszawy”. Tu zainstalowano pierwsze w Polsce chodniki i schody ruchome nie pochodzące z ZSRR. W  2012 roku okrzyknięto go ikoną polskiej architektury XX wieku.

Przystanek dwudziesty piąty

Koszykowa

Ulica Koszykowa jest jedną z najdłuższych ulic w Śródmieściu.  Początki ulicy Koszykowej wiążą się z powstaniem  osi stanisławowskiej. Tutaj znajduje się Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, Wydział Architektury i wyremontowana Hala Koszyki.

Przystanek dwudziesty szósty

Nowowiejska

Historia tej ulicy sięga XVIII wieku i króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który wyznaczył Drogę Wolską (Królewską) prowadzącą na pola elekcyjne na Woli. W jej ciągu powstała  wzorcowa osada  Nowa Wieś, od której pochodzi nazwa ulicy. Po zachodniej stronie ulicy znajdują się Filtry Warszawskie.

Przystanek dwudziesty siódmy

GUS

Główny Urząd Statystyczny, czyli instytucja, która zajmuje się zbieraniem i udostępnianiem  informacji statystycznych na temat większości dziedzin życia publicznego.

Przystanek dwudziesty ósmy

Biblioteka Narodowa

Polska biblioteka narodowa założona w 1928. Tu znajdziecie wszystko, co zostało w Polsce wydane. Biblioteka Narodowa  otrzymuje egzemplarz obowiązkowy  każdego tytułu wydanego w Polsce. Drugą taką biblioteką jest  Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.

Przystanek dwudziesty dziewiąty

Metro Pole Mokotowskie

Przed II wojną światową był tu tor wyścigów konnych i Lotnisko Mokotowskie. W 1945 na rogu al. Niepodległości i ul. Wawelskiej ustawiono 167 domków fińskich z 250 lokalami (dar Związku Radzieckiego). Ostatnie domki usunięto w 1976 roku. Wbrew nazwie większa część trenu Pola Mokotowskiego leży na terenie Ochoty. Nazwa jest też przedmiotem sporu wielu warszawiaków. Część z nich używa nazwy Pola Mokotowskie (ja też do nich należę; przez dwadzieścia lat mieszkałam w sąsiedztwie i cała moja rodzina też tak mówiła). Oficjalna nazwa to jednak Pole Mokotowskie i tak też nazywa się stacja metra. Dla wszystkich, którzy tak jak ja uważają, że jednak powinny być „pola”, mam dobrą wiadomość. Nie jesteśmy sami. Jest z nami Bolesław Prus, który w „Lalce” pisał o Wokulskim, że „pożerany niecierpliwością, (…) wydostał się na Mokotowskie Pola”.

Przystanek trzydziesty

Rakowiecka-Sanktuarium

Sanktuarium zbudowane w latach 80., na miejscu ogrodu Jezuitów i kaplicy, w której przechowywano relikwie Andrzeja Boboli. Przed kościołem znajduje się krzyż przewieziony z Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu (FSO), który zagrożony był zniszczeniem po ogłoszeniu stanu wojennego.

Przystanek trzydziesty pierwszy

Kulskiego

Ulica zastępcy Stefana Starzyńskiego, który od  października 1939 do sierpnia 1944 roku  był komisarycznym burmistrzem miasta Warszawy. Sprawował funkcję za zgodą władz Państwa Podziemnego i rządu na uchodźstwie.

Przystanek trzydziesty drugi

Szpital MSW

Centralny Szpital Kliniczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zatrudnia 826 lekarzy różnych specjalizacji. Powstał w latach 50.

Przystanek trzydziesty trzeci

Wołoska

Kiedyś ulica Wladimira Komarowa.Nazwa ulicy nawiązuje zarówno do Księstwa Wołoskiego, istniejącego w dolinie Dunaju, w regionie zwanym Wołoszczyzną, jak i do Wołochów, plemion zamieszkujących  Bałkany.

Przystanek trzydziesty czwarty

Woronicza

Patronem ulicy jest Jan Paweł Woronicz, prymas Królestwa Polskiego, a najlepiej znany adres to oczywiście Woronicza 17, siedziba Telewizji Polskiej.

To nie jest kompletna lista przystanków. Kilku brakuje, ale starałam się umieścić we wpisie te, o których można powiedzieć coś ciekawego. Mam nadzieję, że przejażdżka Wam się podobała.